Skrzynie automatyczne staja się coraz popularniejsze wśród polskich kierowców. Użytkując taką skrzynie warto wiedzieć jak pracuje  i jak należy ją serwisować.

Podstawową rzeczą jest fakt, iż automatyczne skrzynie biegów są obecnie najbardziej skomplikowanym elementem współczesnego samochodu.  Współczesne automatyczne skrzynie biegów , wytrzymują zazwyczaj przebiegi od około 150 tys km do 250 tys km. Wartość skrzyni automatycznej to nawet 1/3 wartości samochodu. Użytkownicy takiej skrzyni moga wydłużyć jej żywotność dbając o nią i regularnie serwisując.

Szczególnie  ważne jest dbanie o okresowe, regularne przeglądy i serwisowanie, a więc wymianę oleju i filtra. W przeciwieństwie do manualnej skrzyni biegów, skrzynia automatyczna wymaga częstszych wymian oleju. Należy również pamiętać o regularnej wymianie filtrów oleju w skrzyni automatycznej, jeżeli producent przewidział taka możliwość. Wymiany należy dokonywać co około 60 tys km. Użytkując samochód w trudnych warunkach ( taxi, jazda w górach, ciągniecie przyczep ) interwał między wymianami dobrze jest zmniejszyć do 30 tys km. Należy pamiętać, że najlepiej przed wymianą sprawdzić w instrukcji pojazdu jaki olej jest wymagany do  przekładni. Zastosowanie niewłaściwego oleju może doprowadzić do kosztownej awarii.

Nawet jeżeli producenci aut twierdzą (a zdarza się to często), że wymiany oleju są niepotrzebne , warto zainwestować i przeprowadzić wymianę. Olej w skrzyni podlega takiemu samemu zużyciu jak każdy inny płyn eksploatacyjny w samochodzie. Niestety, operacja jest znacznie trudniejsza niż w przypadku oleju silnikowego, np. wymiana filtra wymaga często zdjęcia miski olejowej skrzyni.


Kilka prostych rad dotyczących serwisowania skrzyni automatycznej

1. Zapoznaj się z fabryczną instrukcją obsługi

Warto zwrócić uwagę na dopuszczane obciążenia, tryby pracy, prędkości biegów oraz sygnalizację ewentualnych problemów. Warto również zapoznać się z instrukcjami dotyczącymi obsługi i utrzymania, lub skonsultować z serwisem temat dokładnego typu oleju i terminów jego wymian, także filtrów, i innych czynności obsługowych . Należy przy tym być dalece nieufnym co do "bezobsługowości" skrzyń , gdyż przeważnie jest to po prostu okres gwarancji mechanicznej samochodu, który przy starszych pojazdach i dużych przebiegach jest dawno przekroczony. Skrzynia automatyczna jest układem hybrydowym, mechaniczno-hydrauliczno-elektronicznym, i każdy jej element podlega zużyciu.

2. Dbaj o poziom oleju i regularne wymiany

W nowoczesnych samochodach ze skrzyniami automatycznymi coraz rzadziej spotyka się bagnetowy wskaźnik poziomu oleju, rzadko również stosowane są elektroniczne czujniki. Jak więc kontrolować poziom oleju? Kiedy brak bagentu czy czujnika pomiaru oleju w skrzyni biegów należy udać się do sprawdzonego wartszatu samochodowego. Jeżeli jednak posiadamy bagnet sami możemy dokonać pomiaru.

Poziom oleju powinniśmy przede wszystkim sprawdzać na włączonym silniku w pozycji dźwigni zmiany biegów oznaczonej symbolem P (Parking) lub N (Neutral).  W niektórych typach skrzyń, właściwego pomiaru dokonujemy wyłącznie w pozycji dźwigni zmiany biegów N (Neutral). Jeśli nie ma pewności czy poziom oleju został prawidłowo zmierzony warto udać się do  warsztatu diagnostycznego.

Ponadto zawsze powinniśmy obserwować, czy w miejscu parkowania samochodu nie ma śladów wycieku oleju. Warto też zwrócić uwagę, czy na tylnej części samochodu nie ma drobnych tłustych plam, które mogą być spowodowane wyciekiem oleju podczas jazdy. Gdy poziom jest zbyt niski, temperatura oleju i innych części skrzyni wzrasta. Powoduje to przyspieszone zużycie elementów skrzyni i starzenie się oleju. Przy bardzo niskim poziomie oleju mogą występować chwilowe zaniki ciśnienia, co może prowadzić do bardzo szybkiego zniszczenia skrzyni biegów.

3. Właściwa technika jazdy

Prawidłowa technika jazdy jest bardzo istotnym elementem mającym wpływ na trwałość automatycznej skrzyni biegów. Częstym błędem popełnianym przez kierowców samochodów ze skrzynią automatyczną jest gwałtowna zmiana kierunku jazdy, z jazdy w tył do przodu i odwrotnie. Siła uderzenia może być na tyle duża, że powoduje mechaniczne uszkodzenie skrzyni.

Podczas zmiany kierunku jazdy położenie dźwigni zmiany biegów należy ustalać trzymając wciśnięty pedał hamulca. Pedał zwalniamy dopiero w momencie wyczuwalnego załączenia wybranego biegu. Konstrukcja układu sterowania powoduje, że bieg do jazdy w tył zawsze włącza się z pewnym opóźnieniem, różnym dla określonych typów skrzyń. Za wczesne wciskanie pedału przyspieszania, kiedy jeszcze nie nastąpiło pełne załączenie biegu może spowodować poważne uszkodzenia skrzyni.

Następnym błędem popełnianym często przez kierowców, którzy krótko użytkują samochody z automatyczną skrzynią biegów oraz tych, którzy na przemian jeżdżą samochodami ze skrzynią manualną i automatyczną, jest trzymanie ręki na dźwigni zmiany biegów oraz odruchowa redukcja biegów. Kierowcy w stresujących sytuacjach na drodze zmieniają bieg przełączając dźwignię w przód w pozycję Parking. Podczas gdy załączenie w czasie jazdy pozycji Parking, może spowodować poważne uszkodzenia elementów wewnętrznych skrzyni.

4. Holowanie automatów zabronione

Samochody posiadające automatyczną skrzynię biegów nie powinny być w ogóle holowane!

Gdy silnik nie pracuje nie działa smarowane automatycznej skrzyni, łatwo więc ulega ona wszelkim uszkodzeniom. W przypadku awarii należy skorzystać z fachowej pomocy drogowej oraz lawety. W instrukcji zawsze są informacje na temat holowania .

5. Umiejętnie holuj przyczepy

Holowanie przyczep czy lawet dla niektórych typów skrzyń biegów może być dużym wyzwaniem. Warto zainwestować w dodatkowa chłodnice oleju i częściej go wymieniać .  Wybierając się więc na wakacje z przyczepą nie obciążajmy zanadto samochodu z automatyczną skrzynią biegów szybką jazdą. Ponieważ taka eksploatacja powoduje szybsze rozgrzewanie się oleju i utratę właściwości smarujących, a co z tym się wiąże, uszkodzenie mechanizmów skrzyni biegów.

Gdy wystąpią jakiekolwiek zastrzeżenia do pracy skrzyni, należy natychmiast zgłosić się do wyspecjalizowanego zakładu. Mechanicy łatwiej i tańszym kosztem usuną mniejsze usterki, a naprawa lub wymiana całej automatycznej skrzyni biegów niesie ze sobą znaczące koszty.

Rodzaje olejów do automatycznych skrzyń biegów

Najbardziej znana specyfikacją jest  Dexron i tak np.:

* oleje  mineralne  ATF Dexron IID  stosowane są do przekładni automatycznych i układów wspomagania kierownicy samochodów europejskich i amerykańskich japońskich od 1981r

* syntetyczne oleje ATF Dexron III używane są w nowoczesnych automatycznych skrzyniach biegów samochodów osobowych i autobusów. Norma wprowadzona i rozwijana od 1994r

* wersja Dexron VI stosowana jest do najnowszych samochodów ze skrzyniami automatycznymi produkowanymi w europie i za oceanem  po 2005r..

W Europie producenci automatycznych skrzyń biegów (ZF, BMW, MB, VW, Voith) wprowadzili swoje własne normy ATF do najnowocześniejszych obecnie automatycznych skrzyń 8- i 9-biegowych.

W niektórych modelach samochodów Forda, Mercedesa czy Nissana montowane są bezstopniowe skrzynie biegów CVT (Continously Variable Transmission), które wymagają  specjalnych olejów przekładniowych. 

Oferę olejów do automatycznych skrzyń biegów można zobaczyć tutaj: Oleje przekladniowe - do skrzyń automatycznych i wspomagania